Zakład utylizacji termicznej śmieci, czyli popularnie spalarnia, to sposób na odzysk energii z nienadających się do wykorzystania odpadów i pozbycie się śmierdzącego problemu. Rozwiązanie stosowane w Europie od dziesiątków lat śmiało wkracza do Polski. W trakcie budowy jest aż sześć spalarni: w Poznaniu, Szczecinie, Krakowie, Bydgoszczy, Białymstoku i Koninie. Kampania promocyjna spalarni działa więc pełną parą, bo to na nich ma się w dużej mierze opierać system gospodarki odpadami i cały śmieciowy biznes.
Za
Spalarnie śmieci przedstawia się jako inwestycyjny i ekologiczny sukces. Redukują objętość odpadów o kilkadziesiąt procent, co rozwiązuje problem utrzymania wysypisk. Spalenie eliminuje te odpady, których nie można zutylizować w inny sposób, stanowiąc uzupełnienie recyklingu. Dodatkowo uzyskuje się w tym procesie energię elektryczną lub cieplną, a pozostałości, takie jak żużel i pyły, można dalej wykorzystać, np. do budowy dróg czy wypełniania wyrobisk kopalnianych.
Nowoczesne spalarnie – poddane restrykcyjnym normom i monitoringowi spalin i gazów – stosują zaawansowane zabezpieczenia i filtry, które wychwytują toksyczne substancje będące produktami ubocznymi funkcjonowania zakładów, nie wprowadzają ich też do wód gruntowych tak jak wysypiska. Są budowane na obrzeżach miast, ich architektura jest estetyczna i zamknięta, nie generują więc fetoru i hałasu.
Czyżby spalanie odpadów stanowiło idealną metodę pozbywania się śmieci? Wiadomo przecież, że takie nie istnieją. W rzeczywistości nie da się uniknąć wysypisk, można co najwyżej przedłużyć okres ich eksploatacji, bo trafia na nie mniej odpadów. Z tym, że chętnie wykorzystywane przez spalarniane lobby hasło „redukcja odpadów” dotyczy nie ich masy, ale objętości. Po spopieleniu śmieci oszczędność zabieranego przez nie miejsca jest rzeczywiście widoczna.
Przeciw
Niestety zasoby utylizowane tą drogą często są marnowane. Recykling i kompostowanie pozwala odzyskać 40-70% surowców wtórnych, a spalarnie niszczą bezpowrotnie to, co nadaje się do ponownego wykorzystania. Najczęściej bowiem są to materiały dobrze palne, dające dużo energii podczas spalania. A takie najłatwiej przetworzyć na prąd czy ciepło, choć ich efektywność energetyczna, uzależniona od pór roku i temperatury, wcale nie jest tak duża, jak się to przedstawia. Polskie śmieci są w większości trudno- lub niepalne (wilgotne odpady organiczne, wielkogabarytowe, gruz) i stanowią kiepski materiał do utylizacji termicznej. Ich palenie trzeba więc czymś podtrzymać – olejem, mazutem, węglem.
Najpoważniejszym problemem są jednak toksyczne pozostałości po procesie. Spalenie uwalnia z odpadów metale ciężkie, w których były związane. Nie ma więc mowy o dalszym zastosowaniu pyłów i żużli, powinny być one składowane jak odpady promieniotwórcze. Duże stężenia niebezpiecznych związków nie pozwalają na wprowadzenie wody po chłodzeniu instalacji do lokalnej kanalizacji, a nie wszystkie spalarnie budują przecież własne oczyszczalnie ścieków. Toksyny emitowane są w końcu do atmosfery jako gazy i spaliny, ale pomimo stosowania filtrów tak naprawdę nie prowadzi się ich stałego monitoringu ze względu na zbyt wysokie koszty. Co gorsza, panuje chaos związany z regulacjami prawnymi określającymi działalność spalarni. Tego typu obiekty nie funkcjonowały wcześniej na terenie naszego kraju (poza małą spalarnią śmieci na warszawskim Targówku), polskie normy praktycznie więc nie istnieją, a unijne dopiero są wdrażane. Inwestorzy wykorzystują więc tę sytuację i nie dostosowują się do żadnych restrykcji, nie przestrzegają procedur, łamią prawo przez niedostarczanie dokumentacji (analiz ekonomicznych czy raportów rzeczywistego składu i ilości wytwarzanych odpadów). Na niekorzyść spalarni przemawiają także względy sanitarne – smród ze składowania i spalania śmieci, insekty, szczury. Biorąc pod uwagę wszystkie koszty: inwestycyjne, utrzymania, związane z kontrolami, filtrami, monitoringiem, konserwacjami czy opłatami za bezpieczne składowanie odpadów, okazuje się, że jest to najdroższa forma utylizacji odpadów.
Niewątpliwie jednak spalanie pozwala na szybkie pozbycie się ogromnych mas odpadów i jest dobrze prosperującym przemysłem, na którym można dobrze zarobić. A tam, gdzie można zarobić, często się zapomina o środowisku.
Źródła: www.zb.eco.pl
spalarnie-odpadow.pl
Zdjęcie: spalarnia odpadów w Wiedniu (Austria) zaprojektowana przez Friedensreich Hundertwasser’a (Wiki Commons)