Jednym z wyzwań, z którymi muszą zmierzyć się miasta w XXI wieku, są powodzie miejskie. Zjawisko to powstaje, ponieważ ilość opadu atmosferycznego przekracza zdolności retencyjne gleby, roślin, systemów kanalizacji deszczowej. Jednym z rozwiązań jest promowanie zielonych ulic.
Powodzie miejskie to zjawisko charakterystyczne dla terenów zurbanizowanych. Powstają wskutek intensywnych opadów o natężeniu, które przekracza pojemność miejskiej kanalizacji. Przyczyną tych problemów jest niska retencja powierzchniowa i gruntowa. Wynika ona w dużej mierze z rosnącej antropopresji, przejawiającej się wysokim stopniem uszczelnienia gruntów na terenie miast. Tymczasem różnica wielkości odpływu powierzchniowego na terenach uszczelnionych oraz terenach biologicznie czynnych jest znacząca (Rysunek 1).
By zredukować ryzyko powodzi miejskich miasta powinny podejść do gospodarki wodnej w sposób holistyczny, obejmujący retencję i oczyszczanie wody w krajobrazie, renaturyzację cieków wodnych, zagospodarowanie wód opadowych.
Takie działania w szerszej perspektywie przekładają się również na poprawę mikroklimatu, wzrost dostępności zasobów wodnych, a także polepszenie jakości życia mieszkańców i atrakcyjność miejskiego krajobrazu. Te korzyści są określane przez fachowców jako usługi ekosystemów.
Program zielonych ulic w Chicago
Chicago to miasto słynące z licznych dzielnic zróżnicowanych etnicznie i kulturowo. To także metropolia, której transportowy szkielet stanowi ponad 13 tys. ulic o łącznej długości 21 tys. km. Ich powierzchnia stanowi łącznie więcej niż 1400 ha nieprzepuszczalnego gruntu. Wpływa to na omawiane wcześniej zjawisko odpływu powierzchniowego i ryzyko powodzi miejskich. Ponadto, powoduje zanieczyszczanie lokalnych zbiorników wodnych wodą przepływającą przez powierzchnie ulic, a nawierzchnia czarnego asfaltu pochłania promieniowanie słoneczne, przez co podnosi się temperatura w mieście i dochodzi do wystąpienia efektu miejskiej wyspy ciepła.
W 2006 roku podjęto decyzję o realizacji programu zielonych ulic. Sukcesywnie wymieniano nawierzchnię na wykonaną z porowatych materiałów przepuszczających do gruntu nawet 80% wody deszczowej. Odfiltrowuje ona również zanieczyszczenia, gdy woda przedostaje się do warstwy wodonośnej, skąd trafia do Jeziora Michigan.
Nowe nawierzchnie absorbują minimalną ilość ciepła, co redukuje efekt miejskiej wyspy ciepła. Program zakłada również wykorzystanie materiałów budowlanych powstałych z surowców wtórnych i wymianę oświetlenia na energooszczędne i optymalnie zaprojektowane.
Obsadzanie zielonych ulic roślinnością dodatkowo poprawia estetykę krajobrazu i dostarcza kolejnych usług ekosystemów, związanych z zielenią miejską.
W okresie pilotażowej edycji programu wymieniano nawierzchnię na 15-20 ulicach rocznie i pochłonęła ona około 900 tys. dolarów. Program spotkał się z pozytywnym odbiorem mieszkańców, otrzymał również nagrodę za innowacyjność.
Podobne rozwiązania wdrażają inne miasta, m.in. Los Angeles.
Więcej na temat zrównoważonej gospodarki wodnej miast można znaleźć w portalu www.uslugiekosystemow.pl
Autor: Marcin Walków/Fundacja Sendzimira